TO JESTEŚMY PO JEDEN

Nigdy nie skarżyłam się na brak równouprawnienia, choć – jak sobie teraz uświadamiam – coś mnie w tej kwestii uwierało, tylko nie miałam czasu, siły, a może dostatecznego impulsu do zajęcia się walką. Ale kiedy ktoś inny zrobił coś dobrego w tej sprawie, ogromnie się ucieszyłam.

Tak, to media zawalczyły o ten parytet. Osiągnęły to przy użyciu niezwykle dyskretnej broni pod nazwą TENA Men. I tak po nietrzymających moczu kobietach, zjawili się mężczyźni z tą samą dolegliwością. A jej częstotliwość – podobnie – została ustalona w wielkościach matematycznych – jeden/na na sto…

Teraz reklama po równo obrzydza mi obydwie płcie, za co się karcę w duszy, bo człowiekiem jestem i nic, co ludzkie…. Jednak wreszcie czuję, że jesteśmy po jeden.

Przepraszam, że jesteśmy równi.

SPŁACAM DŁUG

Tę książkę dostałam już parę miesięcy temu. Przyjmując ją, przeczytałam miłą dedykację, konwencjonalnie podziękowałam i na tym koniec z mojej strony. A przecież od tamtej pory wielokrotnie widywałam jej ofiarodawczynię. Obydwie bowiem należymy do entuzjastek sztuki, więc nasze drogi przecinają się często w teatrach, kinach, galeriach i miejscach spotkań autorskich. Ilekroć się to zdarzyło, czułam, że moje milczenie jest wyrazem lekceważącego stosunku do tego prezentu. W rzeczywistości jednak wynikał on z braku czasu, a także jest dowodem nieumiejętności miłego fałszu, kiedy się wykrzykuje – Wspaniała ! – bez przeczytania choćby strony

A przecież ta książka ma dla Pani Małgorzaty Wielgosz szczególne znaczenie. To ona jest sprawczynią projektu „Haiku o Lublinie. Lublin w wierszach i fotografii”(Lublin 2015) zrealizowanego w ramach stypendium Prezydenta Miasta Lublin na rzecz upowszechniania kultury. Ona zebrała materiał, zredagowała całość i napisała przedmowę, a także jest autorką zamieszczonych tam 30 małych form. .

We wstępie do książki Redaktorka zadaje pytanie, dlaczego kultura polska przyswoiła sobie coś z tak odległej tradycji? I zaraz odpowiada w formie przypuszczenia: „Może ze względu na minimalizm, dyscyplinę formalną, treść, oddanie doznawanych epifanii?” W następnym zaś zdaniu asekuruje się nieco stwierdzeniem: „Każdy z autorów i odbiorców musi sam odpowiedzieć sobie na to pytanie.”

To bardzo słuszny postulat, żeby te wiersze czytać z nastawieniem na „odbicie w duszy”, a nie analizę formalnej przynależności, bo z pojęciem „haiku” jest tak, jak z terminem „gender”. Obydwa chyba każdy słyszał, bo weszły do codziennego języka, ale już z wyjaśnieniem ich istoty są powszechne trudności. Kiedy zaczniemy mówić o tych drobnych utworach poetyckich, zaraz się gubimy w gąszczu pojęć: haiku, hokku i haikai… . Mam te same kłopoty i jestem szczęśliwa, że Małgorzata Rygielska na łamach „Twórczości” wyłożyła kiedyś, iż ja piszę miniatury. Odtąd na wieczorach autorskich nie muszę się tłumaczyć z nieudanych prób osiągania japońskiej precyzji, To mi przyniosło prawdziwą ulgę.

Wróćmy jednak do pozycji „Haiku o Lublinie. Lublin w wierszach i fotografii”, która podczas czytania dostarcza wielu wzruszeń. Jednak dla oddania prawdy o tym zbiorze, trzeba powiedzieć, że znajdziemy w nim też propozycje chyba nazbyt oczywiście zestawionych słów, za szybko pretendujących do miana poezji. (Każdy z czytelników musi sam sobie odpowiedzieć, które to).

Jeszcze znaczniejszą część publikacji stanowią zdjęcia przedstawiające lubelską architekturę i przyrodę . Część z nich była wcześniej prezentowana na wystawie w Galerii Pomost (Dzielnicowy Dom Kultury SM „Czechów”. I tutaj – w wielości ujęć – odnajdujemy ważne przesłanie wschodniej filozofii – kontemplację świata.

Pani Małgosiu, przepraszam za zwłokę. A czytających namawiam do sięgnięcia po ładnie wydaną (Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”) książkę, która ma aż czterdziestu czterech autorów.

TROCHĘ ZA WCZEŚNIE

Truizmem jest powtarzać, że dzisiejsza kultura wyrugowała śmierć ze swojego pola obserwacji. Zatuszowała istnienie złożonego procesu, który w wielu momentach jest tak nieestetyczny, że aż nie pasują do – coraz lepiej urządzonego pod względem zewnętrznej urody – świata. Toteż ludzie najpierw są – jeszcze silni i zdrowi, a potem już zaczyna się ich nieobecność.

Jasne, że – rozpatrując sytuację w wymiarze indywidualnym – znajdziemy i takich, co byli świadkami ostatniego tchnienia albo osobiście ubierali kogoś do trumny, ale coraz częściej zastępują nas w tym wyspecjalizowane służby.

Pojęcie żałoby także ulega zmianie. Niegdyś przynajmniej do pogrzebu wokół zmarłego obowiązywała skupiona cisza. Zanim nieboszczyk miał doznać spokoju wiecznego, spokój należał mu się już na marach.

O ile jednak można pracować nad postawą najbliższych, to nie da się wychować wszystkich, czego bardzo żałowałam 9 października bieżącego roku. Pierwsze co rano usłyszałam po włączeniu radia to, że dzisiejszej nocy zmarł Andrzej Wajda. Nie trzeba było długo czekać, żeby rozgłośnia zgromadziła w studiu kilku ludzi mających z reżyserem zawodowe kontakty.(Może to nawet były wcześniej zarejestrowane wypowiedzi) I tu redaktor zaczął wydobywać z ludzi anegdoty i chichotać ze usłyszanych dykteryjek. A niektórzy z gości znakomicie poczuli się w tym klimacie i brylowali w eksponowaniu własnego dowcipu. Jakby nie można było zaczekać z tym tych trzech dni.

PODOBAŁO SIĘ

-Podobało się ? – zagadnęła mnie pani z czerwonym mikrofonem, kiedy w miniony czwartek wychodziłam z sali widowiskowej w lubelskim Centrum Kultury. – Podobało – odpowiedziałam bez wahania, chociaż ulubione przez dziennikarki radiowe sformułowanie często wprawia mnie w kompletny stupor, bo tak nie licuje z tym, co odczuwam po spektaklu. Nawet jeśli przedstawienie wywarło na mnie głębokie wrażenie.

Tym razem jednak było do „podobania się”. Toteż kiedy pani z mikrofonem przynagliła mnie do rozwinięcia tematu swoim „-A co ?”, bez trudu wymieniłam sprawność ruchową całego zespołu, świadomość ciała, umiejętność zagospodarowania przestrzeni scenicznej, dobre użycie świateł, oszczędną scenografię, świetny – z małymi przerwami -rytm spektaklu. Było tego całkiem sporo. Wspomniałam też z uznaniem o – przebijającym się przez działania fizyczne – tekście. Choć lepiej byłoby powiedzieć o utworze jako o czynniku moderującym ruch aktorów.

Jednak w popremierowej ankiecie nie powiedziałam czegoś najważniejszego, co dopiero teraz sobie uświadamiam i chcę jeszcze dorzucić. Najbardziej podobało mi się przeżywane tego wieczoru wrażenie, że spełnia się coś za czym dotąd tęskniłam jako nieosiągalnym doświadczeniem nieco starszych ode mnie ludzi – pokoleniowego współdziałania. Porozumienia w gronie rówieśników ponad artystycznymi dyscyplinami . Ich ofensywy. A teraz w Lublinie stało się coś, co taki Poznań przeżywał czterdzieści pięć lat temu, kiedy Barańczak wydał tomik „Jednym tchem”(Warszawa 1970), a wiersze z niego rok później wykorzystał Teatr Ósmego Dnia (prowadzony wówczas przez Lecha Raczaka) w spektaklu pod tym samym tytułem.

Nie zamierzam orzekać, że widowisko Teatru Czytelnia Dramatu wyreżyserowane przez Daniela Adamczyka na podstawie swojego „Urartu”, którego współautorem jest Wojciech Dunin-Kozicki automatycznie zrównuje rangę jego twórców z wcześniej wymienionymi, ale najwyraźniej sygnalizuje, że wstąpili na drogę ku tej możliwości.

Widownia pełna równolatków zdaje się obiecywać spory rezonans
A ja szczerze w tym kibicuję obydwu zaangażowanym stronom.